نکاتی چند در رابطه با اثر آفتاب روی پوست و کرم های ضد آفتاب

  

با گسترش و پیشرفت صنعت کرم های ضدآفتاب داشتن اطلاعات درست ازضد آفتاب ها و محافظت کنندگی که ضدآفتاب ها برای پوست صورت ایجاد می کنند،از ضروریات و دانستنی های زندگی است.

 
همه می دانیم که نور خورشید از خود اشعه فرابنفش ساطع می کند.

و با اینکه خیلی ها می دانند این اشعه برای پوست مضر است.

باز هم از مصرف ضدآفتاب طفره می روند.

و تصورمی کنند با زدن ضدآفتاب از ویتامین D آفتاب محروم می شوند .البته  این مسئله می تواند تا حدودی درست باشد.

اما باید بگو یم که تابش نور مستقیم خورشید به مدت حداقل ۵ 1 دقیقه روزانه  بصورت مستقیم روی دو کف دست   هم میتواند ویتامین  د 3 ضروری بدن را تامین کند.

استفاده همیشگی از کرم های ضدآفتاب حتی اگر نور خورشید هم به شما نتابد ضروری است.



تابش مکرر و طولانی مدت نور آفتاب بر پوست باعث ایجاد عوارضی در آن می‌شود. بیشترین عامل ایجاد این عوارض، اشعه ماورای بنفش یا UV است.
 
 تغییرات آشکار پوست در اثر اشعه ماورای بنفش نور خورشید شامل موارد زیر است:

1- تغییرات بافتی ناشی از نور خورشید

اشعه‌ی ماورای بنفش یا UV باعث ضخیم و یا نازک شدن پوست می‌شود. پوست ضخیم در قسمت چین و چروک زمخت ،به خصوص در قسمت پشت گردن دیده می‌شود که با کشیدن پوست از بین نمی‌رود.

وضعیتی به نام سولار الاستوز (Solar elastosis) در قسمت پوست ضخیم و چین و چروک‌های زمخت به وجود می‌آید. سولار الاستوز یعنی تخریب بافت کشسانی پوست در اثر نور آفتاب که باعث پیری زودرس و چین و چروک پوست می‌گرددکه با مصرف ضدآفتاب قابل پیشگیری است. 

یکی از اثرات شایع UV ، نازک شدن پوست است که باعث چروکیدگی، خون‌مردگی و پارگی آن می‌شود.

 

2- تغییرات رگ‌های خونی در اثر نور خورشید

اشعه UV، دیواره رگ‌های خونی را نازک می‌کند. در نتیجه در اثر کوچک‌ترین ضربه، رگ‌های خونی قسمت در معرض تابش نور آفتاب، پاره شده و خون‌مردگی در زیر پوست ایجاد می‌شود؛ به عنوان مثال خون‌مردگی پوست در اثر نور آفتاب بیشتر در پشت دست‌ها یا ساعد دیده می‌شود، ولی در بازوها و قسمت داخلی دست‌ها و ساعد دیده نمی‌شود.

نور خورشید همچنین باعث اتساع مویرگ‌های پوست به خصوص پوست صورت می‌شود.

 

3- تغییرات رنگدانه های پوست در اثر نور آفتاب

شایع‌ترین تغییرات رنگدانه ای پوست در اثر نور آفتاب، ایجاد کک و مک و لکه‌های پوستی است که بیشتر در افراد با سفیدپوست دیده می‌شود.

وقتی که سلول تولید کننده ملانین (رنگدانه پوست) یا ملانوسیت تخریب شود، کک و مک ایجاد می‌شود. کک و مک های بزرگ که لکه‌های کبدی یا لکه‌های پیری نیز نامیده می‌شوند، در پشت دست‌ها، قفسه سینه، شانه، بازو و پشت دیده می‌شوند. این لکه‌ها در واقع مربوط به افزایش سن نیستند، بلکه مربوط به تابش نور آفتاب اند.

اشعه‌ی UV باعث ایجاد لکه‌های سفید رنگی روی پوست به خصوص در قسمت ساق پا و نیز پشت دست‌ها و بازوها می‌شود که در اثر تخریب ملانوسیت ها ایجاد می‌شوند

4- برآمدگی‌های پوست در اثر نور آفتاب

اشعه‌ی UV باعث افزایش تعداد خال‌های گوشتی در قسمت‌های در معرض تابش نور آفتاب می‌شود. نور خورشید همچنین باعث ایجاد ضایعات پیش سرطانی به نام کراتوزس اکتینیک (actinic keratoses) روی پوست به خصوص در قسمت صورت، گوش‌ها و پشت دست‌ها می‌شود که بعدها سرطانی می‌شود.

اشعه‌ی UV باعث ایجاد عارضه‌ای به نام کراتوزس سبورئیک روی پوست نیز می‌شود که شبیه زگیل است، ولی برعکس کراتوزس اکتینیک سرطانی نمی‌شود.

 

5- سرطان پوست در اثر نور خورشید

تأثیر خورشید در ایجاد سرطان پوست کاملاً شناخته شده است. شایع‌ترین سرطان کشنده پوست «ملانوما» نام دارد. هرچقدر مدت زمان تابش و شدت اشعه UV بیشتر باشد، احتمال بروز سرطان هم بیشتر است.

همه این عوارض با مصرف ضدآفتاب قابل پیشگیری هستند.


اصطلاح SPF که بر روی کرم های ضد آفتاب درج شده است را خیلی از شما هنگام خرید ضدآفتاب از فروشنده شنیده و یا دیده اید.

ممکن است از خود این سوال را بپرسید که اس پی اف چیست و در ضدآفتاب به چه معنی می باشد؟


قبل از اینکه مفهوم SPF در ضدآفتاب توضیح داده شود باید گفت نور خورشید چندین اثر مختلف در پوست ما دارد که یکی از آنها قرمزی و التهاب پوست است.همان اثری که ما از آن به عنوان آفتاب سوختگی یاد میکنیم. اولین بار هم که ضد آفتاب در جنگ جهانی اول به کار برده شد برای جلوگیری از همین اثر نور آفتاب بود. در واقع با ضد آفتاب سوختگی ناشی از نور خورشید به تعویق می افتد یعنی مثلا در حالت معمول پوست ما طی ۱۰ دقیقه تماس با نور خورشید دچار قرمزی میشود ولی ِبا مصرف ضد آفتاب پوست ما بعد از سه ساعت دچار قرمزی میشود.

حال از اینجا SPF به صورت نسبت زمانی که فرد با ضد آفتاب دچار آفتاب سوختگی میگردد نسبت به وقتی که او بدون ضد آفتاب دچار آفتاب سوختگی میشود ، محاسبه و تعریف میگردد .با عنایت به نکات بالا معلوم میگردد SPF ضد آفتاب فاکتوریست که بیشتر با اریتم یا به زبان ساده با آفتاب سوختگی ارتباط دارد و درجه حفاظت از آفتاب  در مقابل اریتم را نشان می دهد



چه SPFای برای اشخاص مختلف مناسب است؟

 اصطلاح «SPF» مخفف عبارت «Sun Protection Factor» و به معنای فاکتور محافظت از خورشید (نور خورشید) است. این عدد بیان‌گر قدرت کرم‌های ضد آفتاب برای مقابله با نور خورشید بوده و نیز به عنوان عامل مقایسه از این نظر در محصولات حاوی ضدآفتاب، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر قدر این عدد از نقطه نظر کمیت، بزرگ‌تر باشد، فرآورده قوی‌تر بوده، محافظت بیشتری را فراهم می‌نماید. درجه SPF (مانند SPF15 یا 20 SPF) نشان‌دهنده این است که مصرف کننده آن قبل از این‌که دچار آفتاب سوختگی بشود، تا چه حد می‌تواند زیر نور آفتاب بماند. برای مثال شما می‌توانید بدون استفاده از کرم ضد آفتاب ۱۰ دقیقه زیر نور خورشید باقی بمانید و احساس سوختگی نکنید. هنگامی که از کرم ضد آفتاب استفاده می‌کنید می‌توانید زمان ۱۰ دقیقه را ضرب در میزان SPF کرم کنید و به مقدار زمان به دست آمده زیر آفتاب بمانید. اگر SPF کرم شما ۱۵ باشد، شما ۱۵۰ دقیقه یا به عبارتی به مدت ۲ ساعت و نیم می‌توانید در آفتاب بمانید. اگر پس از مدتی مجدداً از کرم استفاده کنید، میزان محافظت آن بیشتر می‌شود اما در مقدار زمان ایمن آن تاثیری ندارد. به عبارت ساده‌تر اگر روی جعبه یک کرم ضدآفتاب نوشته شده SPF آن ۳۰ است، به این معنا نیست که ۳۰ درصد از پوست شما در برابر نور خورشید حفاظت می‌کند. اگر بخواهید از روی SPF یک کرم ضدآفتاب بدانید چقدر اثر حفاظتی در برابر نور خورشید دارد، فرمول ساده‌ای برای آن وجود دارد.

 

در نور خورشید دو نوع اشعه ماوراءبنفش (Ultra Violet) یا (UV) وجود دارد که یکی را (UVA) و دیگری را (UVB) می‌نامند. این دو اشعه از نقطه نظر طول موج متفاوت بوده و از ‌ نظر اثر آن‌ها بر روی پوست، UVA را اشعه ”پیرکننده“ پوست می‌نامند چرا که باعث پیری زودرس پوست می‌شود.

اشعه «UVB» قابلیت نفوذ بیشتری در پوست داشته و به همین دلیل بافت پوست را به طور بنیانی تخریب می‌کند که پیری زودرس و ایجاد چین و چروک یکی از اثرات تخریب بافت پوست است. همچنین در نور آفتاب مقدار اشعه UVA بیشتر از UVB است. در این میان فرمول رابطه میان مقدار spf کرم‌های ضد آفتاب و اشعه UBV از قرار زیر است:

یک کرم ضد آفتاب با 15 SPF تا 93 درصد اشعه UBV را دفع می‌کند.

یک کرم ضد آفتاب با SPF 30 تا 97 درصد اشعه UBV را دفع می‌کند.

یک کرم ضد آفتاب با SPF 50 تا 98 درصد اشعه UBV را دفع می‌کند.

همین امر نشان دهنده این واقعیت است که یک کرم ضد آفتاب با 15 SPF فقط 4 درصد کمتر از ضد آفتابی با SPF 30 در دفع اشعه UBV ضعیف‌تر عمل می‌کند.



برخلاف آن‌چه که اکثر افراد تصور می‌کنند استفاده کرم‌های ضد آفتاب با SPF بالا به معنای ایمنی بیشتر پوست در برابر اشعه‌های زیانبار نور خورشید نیست. کارخانه‌های سازنده کرم‌های ضد آفتاب برای افزایش SPF یک کرم ضدآفتاب، باید درصد چربی آن را بالا ببرند تا مواد شیمیایی زیادی را وارد آن کنند. بنابراین کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا، بیش از حد چرب هستند و می‌توانند عوارضی را ایجاد کنند. توصیه ما این است که اگر به داروخانه می‌روید تا کرم ضدآفتاب بخرید، SPF30 را انتخاب کنید، کرم ضدآفتاب با SPF30 بهترین کرم ضدآفتاب برای استفاده روزانه افراد عادی است. کرم‌های ضدآفتاب با SPF 50 و ۷۰ و بالاتر، فقط برای کسانی که بیماری پوستی دارند، توسط پزشک تجویز می‌شوند، مانند کسانی که به نور آفتاب حساسند و یا سرطان پوست دارند. چون همان چند درصد اضافه حفاظت از پوست هم برای این بیماران مهم است. به عبارت دیگر SPF فقط میزان محافظت در برابر اشعه‌های UVB که باعث آفتاب سوختگی می‌شود را نشان می‌دهد و کاربردی در مقابل اشعه‌های UVA که باعث سرطان می‌شود ندارد یا بسیار ضعیف است، اما این باور غلط وجود دارد که محصولات با SPF بالاتر، محافظت بیشتری دارند. این باور تا به آن‌جا پیش رفته که سازمان غذا و داروی آمریکا، تبلیغ محصولات با SPF بالای 50 را «دروغین و فریب‌دهنده» می‌داند و این نوع تبلیغ را برای شرکت‌ها ممنوع کرده است

نکته خیلی مهم :

وقتی عدد SPFضد آفتاب از ۳۰ بالا تر میرود درجه حفاظت ضد آفتاب چندان فرقی نمیکند یعنیSPF =30 با SPF=40و SPF=50از لحاظ درجه حفاظت ضد آفتاب باهم فرق معنی داری ندارندو برای همین است که در بعضی کشورها به شرکت های تولید کننده محصولات بهداشتی آرایشی اجازه نصب برچسب SPF بالای ۳۰ را به ضد آفتاب ها نمی دهند و همه محصولات بالای SPF=30 را تحت عنوان 30 +SPF نام گزاری میکنند.



درست است که  استفاده از ضدآفتاب در برابر UV AوUV B  آفتاب از پوست محافظت می کند.

اما در کنار کرم ضدآفتاب پوشیدن  لباس بلند و مناسب و کلاه لبه دار این حفاظت را صد درصد می کند. 

SPF15: می تواند جلوی تا 93 درصد از پوست محافظت کند.

SPF 30: اشعه UVB از UV قوی تر بوده با استفاده از این نوع کرم ضدآفتاب محافظت از پوست در برابر UVB را تا ۹۷% تضمین می کنید.

SPF 50: مانند  SPF30 اما یک درصد بیشتر از SPF30 در مقابل نور خورشید از  پوست محافظت می کند.

چند بار در روز از کرم ضد آفتاب استفاده کنیم؟
 
مدت زمانی که اثر محافظتی ضد آفتاب باقی می‌ماند بر اساس نوع ترکیب ضد آفتاب متفاوت است. اما در بهترین حالت ضد آفتاب‌ها 3 تا 4 ساعت اثر مطلوب‌شان را حفظ می‌کنند و تکرار آن‌ها امری ضروری است. علاوه بر این بین ساعات 10 صبح تا 2 بعدازظهر تکرار ضد آفتاب ضروری به نظر می‌رسد. در فصل تابستان و در زمان شنا در دریا یا استخر در فواصل زمانی استفاده از فرآورده‌های ضدآفتاب، بهتر است برای چند دقیقه از محصولاتی که برای بعد از تماس مستمر با آفتاب، فرموله شده‌اند و به کرم‌ها و یا لوسیون‌های بعد از آفتاب (After Sun) معروف هستند استفاده کنید تا تنش و فشاری را که پوست در زیر نور آفتاب متحمل شده، کاهش یافته و پوست به حالت اولیه آن یعنی قبل از استفاده مجدد از کرم یا لوسیون ضدآفتاب برگردد. مواد مخصوص که در محصولات (پس از آفتاب) به کار رفته، باعث برطرف شدن (عطش) پوست شده و جذب بهتر مواد ضداشعه‌های UVA و UVB را به دنبال خواهد داشت.

ضدآفتاب خوب کدامست ؟

ضدآفتاب خوب باید بتواند هردونوع اشعه فرابنفش یعنی نوع آ و نوع بی را بلوک کند ( «وسیع الطیف» باشد) ودرعین حال از نظر زیبایی ظاهری قابل قبول. ازدیگر ویژگی های یک ضدآفتاب خوب ، دوام اثر آن و مقاومت دربرابر آب و تعریق است. برای رسیدن به این اهداف ، شرکتهای سازنده ضدآفتاب معمولا" از ترکیبی از مواد گوناگون استفاده می کنند. این مواد را می توان به دودسته تقسیم کرد: ضدآفتاب های فیزیکی که با منعکس کردن و پخش کردن اشعه فرابنفش عمل می کنند ، و ضدآفتاب های شیمیایی که اشعه فرابنفش را جذب می کنند.

ضدآفتاب های فیزیکی مانند اکسید روی یا دی اکسید تیتانیوم اگر ذرات بزرگی داشته یا درصدشان زیاد باشد ، رنگ سفیدی ایجاد می کنند که از نظرظاهری چندان قابل قبول نیست.
ضدآفتاب های شیمیایی هریک قدرت جذب بخشی از اشعه فرابنفش رادارند. البته این ضدآفتاب ها گاهی باعث التهاب پوست هم می شوند.
درکودکان یا زنان حامله بهتر است از ضدآفتاب های فیزیکی استفاده شود.

 انواع کرم های ضدآفتاب برای انواع پوست:

از آنجایی که مقاومت هر پوستی در برابر نور آفتاب فرق می کند ترکیبات کرم های ضدآفتاب  هم برای هر پوستی متفاوت تولید می شوند باید با توجه به جنس پوست که دارید کرم ضدآفتاب مخصوص به پوست خود را انتخاب کنید حتی نحوه استفاده برای هر پوست فرق می کند.

کرم های ضدآفتاب برای پوست خشک

کرم مناسب پوست های خشک از نوع ضدآفتاب باید دارای ترکیباتی از  روغن، لانولین و سیلیکون باشد.

تا برای مرطوب نگه داشتن پوست مناسب باشد.

از آنجایی که همه کرم های ضدآفتاب تا حدودی مواد مرطوب کننده داخل خود دارند.

ولی برای پوست های خشک و حساس این مرطوب کنندگی باید بیشتر از سایر کرم ها باشد.

به غیر از کرم می توانید از لوسیون ها و پمادهای که خاصیت ضدآفتاب و هم مرطوب کنندگی را باهم دارند استفاده کنید.

کرم های ضدآفتاب برای پوست چرب
به علت اینکه منافذ پوست های چرب باز هستند.برای جلوگیری از بروز جوش های سر سیاه از ضدآفتاب های برپایه آب و بدون براقیت برای این نوع پوست ها باید استفاده شود.


کرم های ضدآفتاب برای پوست های حساس

ترکیبات مواد ضدآفتاب برای این مدل پوست خاص تر می باشد باید از مواد نگهدارنده و حاوی عطر و مواد چربی نباشد.، کرم ضد آفتاب با محافظ SPF 30 توصیه می‌شود اگر صورت شما داری جوش صورت می باشد از کرم های ضدآفتاب که حاوی الکل و خشک تر است استفاده کنید. 

نحوه صحیح استفاده از ضدآفتاب

- ضدآفتاب را «سخاوتمندانه» روی پوست خود بمالید.
- ضدآفتاب باید یک ربع تا نیم ساعت قبل از خروج از منزل روی پوست مالیده شده و سپس تقریبا" هر دوساعت یک بارتجدید شود زیرا بعد از این مدت از میزان تاثیرآن تاحد قابل توجهی کاسته می گردد. آکادمی درماتولوژی امریکا می گوید در کسانی که هر دوساعت ونیم ضدآفتاب شان را تجدید می کنند خطرآفتاب سوختگی پنج برابر  کمتر از کسانی است که هر دوساعت ضد آفتاب شان را تجدید نمی کنند. گفتنی است که آکادمی مذکور«اس پی اف» حداقل 15  ضدآفتاب را برای عموم مردم توصیه می کند. هرقدر«اس پی اف»  ضدآفتاب بالاتر باشد، دوام اثر ضدآفتاب افزایش می یابد.

- سوالی که گاهی مطرح می شود اینست که آیا هربار که می خواهیم ضدآفتاب را تکرارکنیم باید ابتدا صورت خود را بشوییم و ضدآفتاب قبلی را پاک کنیم ؟ خیر نیازی به شستن یا پاک کردن ضدآفتاب قبلی نیست.
- درهوای ابری نیز اشعه فرابنفش به پوست می رسد پس درهوای ابری هم ضدآفتاب لازم است.
- به صرف استفاده از ضدآفتاب ، بی محابا خود را درمعرض نور خورشید قرارندهید. در همه حال به ویژه بین ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر از آفتاب اجتناب کرده و علاوه برضدآفتاب از لباس های مناسب و کلاه لبه داراستفاده کنید.

حرف آخر

 
می دانید مهمترین کاری که می توان برای جلوگیری از آسیب به پوست و کاستن خطرسرطان پوست انجام داد، چیست ؟ اجتناب از نورآفتاب و استفاده از ضدآفتاب .
به یاد داشته باشید نورآفتاب بزرگترین دشمن پوست شماست.

 

نکته ۱: ضدآفتاب هم مانند سایر محصولات آرایشی دارای تاریخ انقضا و فاسد شدنی هستند.

استفاده از ضدآفتاب فاسد به علت تغییر موادی که در ترکیباتش وجود دارد از پوست محافظت نمی کند.

نکته ۲: از تماس ضدآفتاب نزدیک چشم خودداری کنید

بخاری که از کرم ضدآفتاب ساطع می شود چشم را می سوزاند.

نکته ۳: به اندازه یک سکه  و یا یک بند انگشت از کرم ضدآفتاب برای کل صورت می توانید استفاده کنید. 

بطوریکه که یک لایه از کرم ضدآقتاب روی پوست باشد، استفاده کم تر از یک سکه  از ضد آفتاب مفید واقع نخواهد شد.

گردآوری توسط دکتر گلاله شیخی

موسس و مسئول فنی داروخانه انلاین دکتر شیخی