شپش یا پدیکلوزیس و راههای درمان آن

پدیکلورزیس یک عفونت انگلی سرو قسمت های مو دار بدن است و شامل شپش بالغ ،تخم و لاروهای آن می باشد. شپش از خون انسان تغذیه می کند که منجر به خارش شدید می شود .شپش معمولا روی سر و ناحیه تناسلی انسان زندگی می کند. شپش انگل دائمی و اجباری است  به این معنی که  شپش داخل بدن انسان ، پرندگان و پستانداران زندگی می کند.
آلودگی پوست سر با شپش پدیکلورزیس نامیده می شود و اکثر مواقع بچه ها را درگیر می کند. شپش معمولا از طریق تماس مستقیم از شخصی به شخص دیگر منتقل می شود.
وجود شپش نشاندهنده بهداشت پایین شخص و یا محیط زندگی آلوده نیست.

 
شپش سر از شخصی به شخص دیگر و از سر آلوده به سر شخص دیگر منتقل می شود ولی تقریبا تماس با شانه ، برس، لباس ها، ملحفه و روسری فرد مبتلا  به شپش موجب انتقال 
شپش به شخص دیگری می شود.

علائم شپش چیست؟

 مهم ترین علامت شپش خارش است ک به دلیل واکنش های آلرژی به بزاق شپش ایجاد می شود. خارش مهمترین و شایع ترین علامت شپش است که در افراد حساس با شدت بیشتری بروز می کند.
ممکن است برای شما این سئوال پیش بیاید که آیا شپش موی تمیز و یا کثیف را دوست دارد؟
ولی واقعیت این است که اهمیت ندارد که موی شخصی تمیز یا کثیف باشد.شپش از خون انسان تغذیه می کند و جهت زنده ماندن به خون انسان نیازمند است. میلیون ها انسان هر سال مبتلا به شپش می شوند.

 عواملی که سبب دور شدن شپش از انسان می شوند؟

 
مطالعات نشان داده است که مواد شوینده ،بعضی از روغن های گیاهی نظیر رزماری، شیرونلا یا سنبل هندی، اوکلالیپستوس و درخت چای و لیمو موجب دفع حشره می شوند.

ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا شپش می تواند سبب مرگ انسان شود؟

واقعیت این است که اگر شخصی زیاد سرخود را بخاراند ،خارش زیاد سبب ایجاد التهاب و در نهایت ممکن است عفونت ایجاد شود و با توجه به اینکه طول عمر شپش 30 روز و در طی این مدت یک شپش بالغ هر روز 10 عدد تخم می گذارد T بهتر است هر چه سریع تر نسبت به درمان اقدام شود.

نخستین علائم شپش عبارتند از:

 
برجستگی های قرمز کوچک روی پوست و یا زخم های ناشی از خاراندن. در مورد کودکان بهتر است که موی سر به چند قسمت تقسیم شده و پشت گوش ها و پشت سر از نظر آلودگی به تخم شپش بررسی شود.

ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که آیا سشوارشپش ها را از بین می برد یا خیر؟
پاسخ این است که خشک کردن مو بوسیله سشوار و گرم شدن ریشه مو موجب کشته شدن شپش ها و خشک شدن تخم ها قبل از اینکه تکثیر پیدا کنند می شود.
گاهی شپش موی سر خود بخود به دلیل اینکه تعداد شپش کافی جهت تخم گذاری وجود ندارداز بین می رود ولی معمولا در حدود دو هفته طول می کشد تا شپش از موی سر زائل شود.

شپش ماده در طی سی روز دوره زندگی خود روزانه حدود 5 الی 10 تخم می گذارد (رشک) به همین دلیل شرایط به سرعت رو به وخامت می گذارد. و به صدها و گاها به هزارها شپش می رسد از این بابت شپش ماده واقعا قابل تحسین است.

روش درمان:

 
پدیکولوزیس یا شپش ناحیه عانه یا تناسلی :

علاوه بر ناحیه تناسلی ابروها و مژه ها ممکن است آلوده شوند که با درمانهایی که مانع رسیدن هوا به شپش ها می شود درمان می شوند. شپش ناحیه تناسلی با داروهای بدون نسخه نظیر شامپو پرمترین درمان می شود.

انواع پدیکولوزیس (شپش )

پدیکولوزیس به انواع زیر تقسیم می شود:   

1-پدیکلوزیس کاپیتیس (شپش سر)
2 ـ پدیکولوزیس کورپوریس 
3 ـ پدیکولوزیس پوبیس (شپش عانه)

ممکن است سوال شود آیا آب گرم شپش را از بین می برد؟

کلاه ها ،روسروی ها ،روبالشیها و ملافه و وسایلی که توسط شخص آلوده استفاده می شود
بایستی توسط لباسشویی با آب گرم یا 50 درجه  سامنی گراد شسته شده و خشک شود  گرما در طی 5 دقیقه شپش ها را از بین می برد.

بعضی از درمان های خانگی هم جهت از بین بردن شپش ها استفاده می شود که عبارتند از:

1 ـ روغن رازیانه سطح شپش را پوشانده و سبب خفگی شپش می شود.
2 ـ روغن زیتون 
3 ـ روغن درخت چای یا تی تری  
4-وازلین

5-سرکه

6- سس مایونز

اگر با استفاده از درمان های خانگی تخم های شپش از بین نروند ممکن است لازم باشد تا درمان بعد از اینکه تخم ها به شپش بالغ تبدیل شدند تکرار گردد.
بسیاری از مردم باور دارند که درمان های خانگی هم شپش و هم تخم شپش ها را از بین می برد.

روش پیشگیری از شپش

 
1ـ خودداری از استفاده مشترک  از وسالی که مستقیما با سر و بدن انسان تماسدارند نظیر شانه ها ،حوله ها ،ملافه ها ؛رو بالشی و لباس های آلوده فرد مبتلا
2 ـ اجتناب از فعالیت هایی که منجر به تماس سر اشخاص با یکدیگر می شوند.
3 ـ قرار ندادن وسایل و لباس ها داخل کمدها و قفسه های مشترک

ممکن است سوال شود آیا  اسپرهای باعث از بین رفتن شپش ها می شوند؟

پاسخ بله است .
در صورتی که درمدرسه شپش شایع باشد بهترین راه جهت محافظت کودک از آلودگی ،استفاده از اسپری ها روی موها است. حتی استفاده از ژل های مو یا هر نوع محصول مو می تواند در پیشگیری از شپش موثر باشد. شپش بوسیله مواد شیمیایی فراری می شود .
باز هم تاکید می کنم شپش نشان دهنده عدم بهداشت و  یا کثیفی مو نیست .شپش ها بر روی موهای تمیز بهتر هم رشد می کنند. ولی قابلیت این را ندارند که در محیط خارج از بدن انسان نظیر فرش ها، مبل ها، اثاثیه و ملحفه ها و روباشی ها ،ماشین و هواپیما زندگی کنند.

راه انتقال شپش همانطور که ذکر شد از طریق استفاده از وسایل آلوده به شپش شخص آلوده و یا تماس مستقیم با شخص است. ادر مورد شپش ناحیه تناسلی یکی از راه های  انتقال  ،تماس جنسی است.

با وجودیکه شپش و تخم های آن کوچک هستندولی با چشم غیر مسلح به راحتی دیده می شوند.
شپش موی سر می تواند سفید ،خاکستری و یا قهوه ای تیره باشد. اغلب در موهای پشت سر و گردن و پشت گوش ها دیده می شوند تخم ها گرد یا بیضی شکل هتسند که محکم به ریشه موها می چسبند.

جهت ازبین بردن تخم ها که به راحتی زدوده نمی شوند توصیه می شود از سرکه استفاده شود که آغشته کردن موها به 30 میلی لیترو آبکشی آن بعد از نیم ساعت چسبندگی تخم ها را به مو کم می کند که به راحتی بعد از زدن نرم کننده به مو و شانه کردن موها با شانه دندانه ریز زیر دوش آب تخم ها شسته می شوند.

اگر وسایل قابل شستشو نیستند آنها را داخل کیسه پلاستیکی به مدت سه هفته بگذارید تا شپش ها از بین برود خشکویی شپشش ها را از بین می برد.
فرش ها و مبلما ها را جاروبرقی بکشید.البته امروزه اسپری های پرمترین جهت البسه و وسایل منزل در دسترس هستند که می توانند موثر باشند.

جهت درمان از شامپو پرمترین و یا شامپو گامابنزن یا لیندان استفاده می شود. 

اغلب درمان های شپش لازم هست که دو بار به فاصله  هفت  تا10 روز استفاده شوند . گاهی بعضی از شپش ها به پیرمترین مقاوم هستند و لازم است  از درمان های قویتر  استفاده شود نظیر ایورمتین.

استفاده از شامپو ضدشپش 9 روز بعد از استفاده اولیه،شپش هایی را که جدیدا از تخم سر در آورده اند از بین می برد.

دکتر گلاله شیخی